Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг шу йил 2 август куни бўлиб ўтган мажлисида “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига маҳкумларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилишга қаратилган ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун лойиҳаси биринчи ўқишда қабул қилинган эди.
Мазкур қонун лойиҳаси билан Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида”ги, Солиқ кодекси ҳамда Жиноят-ижроия кодексларига тегишли ўзгартиш ва қўшимчалар киритилмоқда.
Хусусан, жазони ижро этиш муассасаларида жазо муддатини ўтаётган маҳкумларнинг, шу жумладан ногиронлиги бўлган маҳкумларнинг ҳуқуқ доираси кенгайтирилиб, халқаро ҳуқуқ нормалари билан мувофиқлаштириляпти. Яъни, жазони ижро этиш муассасаларида ҳақ тўланадиган меҳнатга жалб этилган маҳкумларга колониялардаги иш стажини уларнинг умумий меҳнат стажига қўшиб ҳисоблаш тартиби жорий этилмоқда.
Шу билан бирга, лойиҳада маҳкумларга рағбатлантириш, муддатидан илгари шартли озод қилиш ва жазони енгилроғи билан алмаштириш чораларини кўриш учун асос бўладиган маҳкумнинг тузалиш йўлига ўтганлигини баҳоловчи мезонлар белгиланмоқда. Қонун лойиҳасидаги айрим нормаларни такомиллаштириш бўйича депутатлар томонидан бир қатор таклиф ва тавсиялар берилган эди.
Шундан келиб чиқиб, қонун лойиҳасига масъул бўлган Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг Меҳнат ва ижтимоий масалалар қўмитаси аъзолари жазони ижро этиш муассасаларида жазо муддатини ўтаётган маҳкумларга яратилаётган шароитлар, соҳада амалга оширилаётган ишлар билан яқиндан танишиш мақсадида Тошкент вилоятининг Чирчиқ шаҳри ва Зангиота туманида жойлашган Ички ишлар вазирлиги Жазони ижро этиш департаменти 1-минтақавий ҳудуд 13-сон жазони ижро этиш колонияси ҳамда 42-сон манзил колонониясига ташриф буюришди.
Дастлаб ишчи гуруҳ аъзолари Жазони ижро этиш департаменти 1-минтақавий ҳудуд 13-сон жазони ижро этиш колониясида бўлиб, озодликдан маҳрум этишга ҳукм қилинган шахсларга яратилган шароитлар, хусусан, учрашув хоналари, тиббиёт бўлими, реабилитация маркази фаолияти билан яқиндан танишди. Маҳкумларни тузалиш йўлига ўтганлигини баҳоловчи механизмларни тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг ижро этилиш ҳолатини атрофлича ўрганди.
Маълум бўлишича, бугунги кунда ушбу колонияда 1300 нафарга яқин маҳкумлар жазо муддатини ўтамоқда. Уларнинг 814 нафари иш билан таъминланган. Маҳкумлар муассаса ҳудудидаги тикувчилик, дурадгорлик, юмшоқ мебель ясаш ва бошқа касб-ҳунарга ихтисослашган ишлаб чиқариш цехларида фаолият олиб боришмоқда.
Колония маъмурияти томонидан берилган тавсияга асосан махсус комиссиянинг хулосасига кўра, 488 нафар маҳкумга рағбатлантириш чоралари кўрилган.
Ўрганишлар жараёнида бир гуруҳ маҳкумлар билан учрашув ҳам ўтказилди. Унда депутатлар томонидан қонун лойиҳасининг мазмун-моҳияти тушунтириб берилди. Маҳкумлар киритилаётган ўзгаришларни қўллаб-қувватлаб, ўзларининг миннатдорликларини билдиришди.
Учрашувда иштирокчиларга шунингдек, Президентимизнинг “Ўзбекистон Республикасининг ўттиз бир йиллик байрамига тайёргарлик кўриш ва уни юқори савияда ўтказиш тўғрисида”ги қарори ҳамда озодликдан маҳрум этиш жазосини ўтаб бўлган фуқароларни ижтимоий реабилитация қилиш, тадбиркорлик фаолиятига жалб этиш ва уларнинг бандлигини таъминлаш, “дастлабки ижтимоий-моддий ёрдам пакети” ҳақида кенг маълумотлар берилди.
Шундан сўнг депутатлар 42-сон манзил колонониясига ташриф буюриб, у ердаги тиббиёт бўлими, видео учрашув хонаси, кутубхона ҳамда тикувчилик корхонаси фаолияти билан танишди, маҳкумлар билан суҳбатлар ўтказилди.
— Муассасада ҳунар ўрганишимиз, китоб мутолаа қилишимиз учун барча шарт-шароитлар яратиб берилган. Айниқса, колонияда ёзувчилар, санъаткорлар иштирокида маданий-марифий тадбирларнинг ўтказиб турилиши кўнглимизни жуда кўтаради. Муассасадаги яратилган шароит ва имкониятлардан нолимаймиз. Бизни фақат бир нарса қийнади, у ҳам бўлса соғинч, — дейди маҳкумалардан бири О. Сабайдуллаева.
Ўрганишлар жараёнида жазо муддатини ўтаётган ногиронлиги бўлган маҳкумларга зарурий шарт-шароитлар яратиш билан боғлиқ ҳолатлар ҳам депутатларнинг эътибор марказида бўлди.
— Қувончим чексиз. Сабаби, бугун депутатлар ҳолимиздан хабар олиб, бизнинг манфаатларимизга хизмат қиладиган қонун лойиҳаси ҳақида маълумотлар беришди. Айниқса, муддатини ўтаётган маҳкумларнинг муассасада ишлаган даврини умумий иш стажига қўшиш қонун лойиҳаси билан мустаҳкамланаётганлигидан, Президентимизнинг қарори билан озод бўлган маҳкумларга тадбиркорлик фаолиятини бошлаши учун “дастлабки ижтимоий-моддий ёрдам пакети”, яъни ёрдам пулининг берилишини эшитиб жуда хурсанд бўлдик, — дейди маҳкума Д. Нишонова. Бунинг учун биз Президентимизга ҳамда депутатларга ўзимизнинг раҳматларимизни айтамиз.
Депутатлар озодликдан маҳрум этишга ҳукм қилинган шахсларга жазони ўташ шароитларини халқаро стандартларга мувофиқ такомиллаштириш масалаларини ҳам ўрганишди.
Ушбу ташрифлар қонун лойиҳасини янада такомиллаштириш ҳамда маромига етказишда албатта ўз самарасини беради.